Tuyên ngôn Độc lập, giá trị dân tộc và thời đại

Giá trị dân tộc của Tuyên ngôn Độc lập

Là một trong những sự kiện sáng chói nhất trong thế kỷ XX, với Tuyên ngôn Độc lập - thành quả của Cách mạng Tháng Tám năm 1945, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời, đánh dấu mốc trọng đại trong lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc. Từ đây chấm dứt ách thống trị của thực dân Pháp xâm lược nước ta trong 87 năm (1858-1945) và chiếm đóng của phát xít Nhật (1940-1945). Tuyên ngôn Độc lập cũng đánh dấu sự kết thúc của chế độ thực dân phong kiến quân chủ tồn tại hàng nghìn năm ở Việt Nam, mở ra một thời đại mới - thời đại giải phóng dân tộc, tiến lên chủ nghĩa xã hội.

Thế kỷ XX chưa phải là thế kỷ thắng lợi của chủ nghĩa xã hội nhưng đó là thế kỷ chiến thắng chủ nghĩa thực dân, xóa bỏ chế độ thuộc địa, trả lại cho các dân tộc, mỗi con người một cuộc sống đúng nghĩa. Với tinh thần đó, Tuyên ngôn Độc lập là văn kiện lịch sử vô giá, có giá trị dân tộc và tầm vóc thời đại sâu sắc. Trước hết, Tuyên ngôn khẳng định tính hợp hiến, hợp pháp của một nhà nước mới, một chế độ mới với ý nghĩa khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Tuyên ngôn trình bày một cách rõ ràng rằng: Pháp chạy, Nhật hàng, vua Bảo Đại thoái vị. Dân ta đã đánh đổ các xiềng xích thực dân gần một trăm năm nay để gây dựng nên nước Việt Nam độc lập.

Dân ta lại đánh đổ chế độ quân chủ mấy mươi thế kỷ mà lập nên chế độ dân chủ cộng hòa. Từ đó tuyên bố rõ ràng, dứt khoát với nhân dân thế giới rằng dân tộc Việt Nam đã gan góc chống ách nô lệ của thực dân Pháp hơn tám mươi năm, một dân tộc đã gan góc đứng về phía phe Đồng minh chống phát xít, dân tộc đó phải được tự do! Dân tộc đó phải được độc lập! Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập và sự thật đã thành một nước tự do, độc lập. Với thành quả cách mạng từ nghị lực phi thường và quyết tâm cao cả "đem sức ta mà tự giải phóng cho ta", Tuyên ngôn Độc lập tuyên bố thoát ly hẳn quan hệ với thực dân Pháp đã ký về nước Việt Nam, xóa bỏ tất cả đặc quyền của Pháp trên đất nước Việt Nam.

Giá trị thời đại của Tuyên ngôn Độc lập

Một dân tộc đã "rũ bùn đứng dậy sáng lòa", hiên ngang, kiêu hãnh tự tay xây lại cơ đồ không những có quyền tự hào với thành quả cách mạng do chính chúng ta giành lấy từ quân xâm lược, tay sai; mà còn có quyền tự hào chính đáng góp phần vào sự tiến bộ, văn minh của nhân loại và nền pháp lý quốc tế. Tư tưởng xuyên suốt trong Tuyên ngôn Độc lập là "Không có gì quý hơn độc lập, tự do". Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gắn quyền độc lập thiêng liêng của dân tộc với quyền cơ bản tự do của con người thành quyền dân tộc cơ bản, bao gồm độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ. Nó trở thành phạm trù của luật pháp quốc tế hiện đại - đây là nguyên tắc pháp lý về quyền bình đẳng, quyền sống, quyền mưu cầu hạnh phúc của tất cả các dân tộc trên thế giới.

Tuyên ngôn Độc lập là sản phẩm của sự kết hợp các giá trị của truyền thống anh hùng, bất khuất và ý chí độc lập dân tộc của Việt Nam với sứ mệnh cao cả của giai cấp vô sản. Thể hiện rõ nét cách mạng Việt Nam là một bộ phận hữu cơ của cách mạng thế giới và giai cấp vô sản Việt Nam, bộ phận không thể tách rời của giai cấp vô sản thế giới, có sứ mệnh lịch sử cao cả và vĩ đại là giải phóng dân tộc và nhân loại. Bản Tuyên ngôn Độc lập là thể hiện lòng trung thành tuyệt đối với chủ nghĩa Mác-Lênin của Đảng Cộng sản Việt Nam, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh. Tuyên ngôn còn cho thấy Chủ tịch Hồ Chí Minh có tầm nhìn xa về sự phát triển của lịch sử, có những dự báo thiên tài về tương lai của cách mạng cũng như quá trình hội nhập sâu rộng của cách mạng Việt Nam và phong trào cách mạng thế giới.

80 năm qua kể từ khi Chủ tịch Hồ Chí Minh trịnh trọng đọc Tuyên ngôn Độc lập tại Quảng trường Ba Đình, khẳng định quyền tự do, độc lập của dân tộc Việt Nam, quyền cơ bản của con người và của các dân tộc. Ngày nay, nhân loại đang sống trong thế giới toàn cầu hóa, các thế lực thù địch vẫn tiếp tục thực hiện âm mưu "diễn biến hòa bình", lợi dụng chiêu bài "nhân quyền", hòng làm thay đổi chế độ chính trị ở nước ta. Tuy nhiên, với bản Tuyên ngôn quốc tế nhân quyền năm 1948, nội dung bản Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị năm 1966 cho thấy Hiến pháp, pháp luật Việt Nam đã đạt được thành quả to lớn trong việc thực hiện đầy đủ các quyền cơ bản và phổ quát của con người, có nhiều cống hiến trong sự nghiệp phát triển, bảo vệ quyền con người.

80 năm đã trôi qua, tư tưởng bất hủ trong Tuyên ngôn Độc lập đã và sẽ mãi mãi ngời sáng, dẫn dắt Nhân dân ta, dân tộc ta tiếp tục trên con đường cách mạng mà Đảng, Bác Hồ và Nhân dân ta lựa chọn.

Linh Chi (BT)